Rüdiger Schaper, hoofd van het culturele gedeelte van de Duitse krant Der Tagesspiegel presenteert de Humboldt Vulkaan in een artikel getiteld “Welkom in het Oerwoud” – herplanning is niet verboden, er is nog tijd.”
Het artikel, dat een overzicht geeft van de huidige discussie over het Humboldt Forum, wordt geïllustreerd met een grootschalig beeld van het Humboldt Vulkaan project.
Humboldt Volcano fungeert als een symbool en icoon voor een beter Humboldt Forum.
Publikatie, Rüdiger Schaper @ Der Tagesspiegel, Duitsland, 1 September 2017
Met wat fantasie, water en glas hoeft de saaie architectuur niet saai te blijven. Hybrid Space Lab heeft een “Humboldt Vulkaan” ontworpen voor het stadskasteel. Alles stroomt.
De Berlijnse gevel van het paleis is geen vast gegeven, het beste zou zijn dat Christo het gebouw verpakt, zoals hij met het Rijksdaggebouw deed, op een moment dat er een vreedzame opwinding in de stad was, met optimisme en zin van de gemeenschap.
Zo denken de ontwerpers van Hybrid Space Lab uit Berlin ook. Ze hebben een tropische tuin ontworpen voor het Humboldt Forum, met veel groen en watervallen. Zij noemen dit “Humboldt Oerwoud” en “Humboldt Vulkaan” – een verwijzing naar de reisen van Alexander von Humboldt in Latijns-Amerika.
Alles vloeit.
Uit het midden rijst een stank op. Zodra het geschil over het kruis op de koepel is gedaald, balt nieuwe woede samen. En dit zal niet zo snel overgaan. Het gaat over de Duitse koloniale geschiedenis en de vraag die volgt voor het Humboldt Forum en over het algemeen de musea. Een dringend onderzoeksproject. Hoe kwamen de artefacten uit Afrika? Hoe wordt hun weg naar de tentoonstellingszalen van het Humboldt Forum begrepen? Wat zullen de domme voorwerpen vertellen?
Het is duidelijk: het Humboldt Forum heeft een legitimatie probleem. Dit kan op verschillende niveaus worden gezien, buiten en binnen. De bekleding, het kasteel, neemt meer en meer vorm aan en de kritiek op de valse architectuur groeit weer. Klaus Lederer, de Berlijnse senator voor cultuur en Europa, spreekt van een “ramp”.
De Humboldt-expert Bénèdicte Savoy heeft de Raad van Experts van het Humboldt Forum verlaten en zegt: “Het Humboldt Forum is als Tsjernobyl.” Harde woorden. Monika Grütters, Minister van Staat, ziet de zaak positief. Het Humboldt Forum is een katalysator voor achterstallige debatten en structurele hervormingen, zoals het gewenst was. “Het Humboldt Forum is uitgegroeid tot een groot projectiescherm, dat de focus legt op veel discussies,” schrijft Horst Bredekamp, een van de drie oprichters van het Humboldt Forum, in de Duitse week krant “DIE ZEIT’.
Duitsland’s grootste culturele project lijkt te krimpen onder de enorme druk van verwachtingen. Zo leest men dat aan een geleidelijke opening gedacht wordt, beginnend in de herfst/winter 2019. Alles anders zou het publiek zijn, is het vreemde argument. Of is er nog een reden om het hele ding niet tegelijk te presenteren? Zijn er grote problemen verborgen?
Berlijn lijdt aan het trauma van de nieuwe luchthaven en de Staatsoper Unter den Linden. Deze keer zou er geen significante vertraging en prijsverhoging moeten zijn. En dit doel is ondergeschikt aan alles, inclusief het succes van de nieuwe instelling.
Het is niet de kwestie van de herkomst wanneer het Humboldt Forum haar agenda uitbreidt. Deze onderzoeken zijn lang, ze zijn verbazingwekkend pas nu begonnen. De overeenkomstige punten moeten opnieuw worden ingesteld. Neil McGregor, hoofd van de drie oprichters van de stichtingen, in zijn tentoonstelling “Duitsland. Memories of a Nation” Duitsland, een eersteklas getuigenis van het verleden, de dictatuur, de oorlogsmisdaden. Deze show in het British Museum London was cruciaal voor de afspraak van McGregor naar Berlijn. Het Humboldt Forum zal niet mislukken in de kunst van de overval. Want het is een van zijn taken om dit complex te onderzoeken, in een open proces. Het is ondenkbaar om een eigen geschiedenis achter de historiciserende gevel te verwaarlozen.
De gevel van Berlijn in Berlijn is geen gegeven. Het beste zou zijn om Christo het gebouw te laten verpakken, zoals indertijd de Reichstag, toen een vreedzame en verheffende stemming in de stad heerste, een stemming van optimisme en een gevoel van gemeenschap. Zo denken de ontwerpers van het Hybride Space Lab uit Berlin ook. Ze hebben een tropische tuin ontworpen voor de Humboldt Forum, met veel groen en watervallen. Zij noemen het “Humboldt Jungle” en “Humboldt Volcano” – een verwijzing naar de reizen van Alexander von Humboldt in Latijns Amerika. Alles vloeit. De ontwerpen herinneren aan het groene, betoverde Musée du Quai Branly. Jean Nouvel is de architect van het complex voor buiten-Europese kunst, geopend in Parijs in 2006. Frankrijk had de moed om een hedendaagse architectuur te kiezen.
De gevel van het Humboldt Forum, die dreigt te falen, kan worden veranderd. Dit geldt ook voor het interieur. Er zijn slechte compromissen in de bedrijfsplanning geweest. Het ontbreekt aan ruimte. De nieuwe presentatie van de Dahlemer collecties, een royale entree, evenementenzalen, het wetenschappelijk laboratorium van de Humboldt Universiteit en ruimte voor speciale en tijdelijke tentoonstellingen, trekken aan het Forum. Daarnaast is de Berlijnse ruimte: 4000 vierkante meter op de eerste verdieping gewijd aan een weergave van de geschiedenis van de stad in zijn relatie tot de wereld. Waarvoor?
Oorspronkelijk zou de Centrale Landesbibliotheek geïntegreerd moeten worden in het Humboldt Forum. Dit idee is verstandig niet aangenomen. Nu moet de oprichters, de Minister van Cultuur en de Senator voor Cultuur van Berlijn de moed hebben om de Stad Berlijn tentoonstelling op te geven in het Humboldt Forum. Deze plannen zijn ontwikkeld door de Stiftung Stadtmuseum en zijn directeur Paul Spies samen met Kulturprojekte GmbH. Maar waarom op deze plek?
Heeft het Louvre een Parijse raam, het Britse Museum een Londense show? Alleen Berlijn moet zich voortdurend verdedigen en zich gerust stellen over zijn toestand als wereldstad.
Berlijnse culturele geschiedenis in het Humboldt Forum? Dit kan alleen de bezetting zijn met Alexander en Wilhelm von Humboldt en het progresieve Pruisen. Dit is echter niet voorzien. De Berlijnse show wil vaag zijn onder termen als ‘revolutie, mode, migratie, oorlog, vrije races, grenzen, plezier en werelddenken’, in een ‘eigen wereld van belevingen’. Dus het kan komen, als niet anders is besloten: Berlijn hier, de collecties daar. Geen permanente presentatie en esthetiek, geen uniforme verantwoordelijkheid. Al met al lijdt het gehele Humboldt Forum project een verwarring van competenties – een reusachtig dier met veel koppen en voeten.
Dus je hoeft het niet meer te doen, alleen omdat het eens was gepland. Met het Märkisches Museum dat wordt gerenoveerd, heeft het Nikolaikirche, de Ephraimpalais en het Knoblauchhaus, het Stiftung Stadtmuseum al een prominente aanwezigheid in het centrum van de stad. Het wil alles spelen en op een hoog niveau worden vermaakt.
Men zou de indruk kunnen krijgen dat de rood-rood-groene Berlijnse Senaat helemaal niet zo verdrietig zou zijn, als het tot een herplanning zou komen zonder de Berlijnse bijdrage. Het is daarom waarschijnelijk erg stil geworden. De Stichting Pruisisch Cultureel Erfgoed, onder leiding van president Hermann Parzinger, die ook lid is van de Stichting Humboldt, zou kunnen uitkijken naar zo’n oplossing.
Als Berlijn zo’n besluit zou nemen, zou de federale overheid het Humboldt Forum moeten vergoeden, tenminste 32 miljoen Euro van een totaal van ongeveer 600 miljoen Euro. In een beweging zou 4000 vierkante meter vrij zijn. Dit zou aan de dringende behoefte tegemoetkomen die de Pruisische Stichting heeft van aan tentoostellingsruimten voor zijn collecties in het Humboldt Forum. Hier komt opnieuw de legitimatie vraag. Het Humboldt Forum kan flexibeler worden met de zo verkregen ruimte, en zet misschien ook een tentoonstelling op over de herkomst. Bénèdicte Savoy vraagt om ruimtes in de “Süddeutsche Zeitung” om de verbinding van wetenschap en onderzoek te bevorderen. Waarom kunnen schoollessen daar niet hun gewone lessen hebben? ”
Er is nog een andere manier om de Berliner Platz veel zinvoler te vullen dan eerder gepland. Dahlem verhuist naar het Humboldt Forum. Niet helemaal. Het Museum van Europese Culturen blijft achter. Er is geen plaats in het centrum. De 280.000 objecten omvatten deze collectie, waarin de Duitse en Europese cultuurgeschiedenis ethnologisch worden beschouwd. Naive kunst, religieuze artefacten, alledaagse voorwerpen uit onze regio’s: dit is het beslissende punt.
Met het Museum van Europese Culturen op het Humboldt Forum, in de Museumsinsel, zou de grote kring de culturen sluiten en open stellen. De bezoeker, waar hij of zij ook vandaan komt, uit Bamberg, Burkina Faso of Brazilië, kijkt naar ons leven als een “Amazon module” of Afrikaans zitmeubilair. Alexander von Humboldt wist dat de dingen niet vergelijkbaar maar verbonden zijn. Wat een enorme winst als de vroegere koloniale macht in het Humboldt Forum onderzocht werd voor rituelen en gebruiken zoals gebruikelijk in de koloniale volkeren van het museum. Het traditionele westerse onderscheid tussen kunst en voorwerpen van gebruik, heilige en profane voorwerpen is in elk geval twijfelachtig. Op de lange termijn worden de geografische grenzen van de koloniale periode niet gehandhaafd. Zij tegenspreken Humboldt’s gedachte.
Berlijn ziet af van de Berlin tentoonstelling ten gunste van het Museum van Europese Culturen. Daarmee wordt het mogelijk vanuit een vorm te werken. Dit is belangrijk voor de toekomstige directeur of de toekomstige directeur van het Humboldt Forum. De persoon wordt al gezocht. Ze zal het bedrijf na de opening overnemen, daarna vertrekt Neil MacGregor. Maar de tijd na de inleiding is al begonnen. Nu is de koers ingesteld. Er is maar één probleem: de 4000 vierkante meter Berlijnse gebied is niet ontworpen voor museumobjecten. Dit vereist structurele veranderingen en verhoogt de kosten. Als men dit wilt aanpakken, dan nu. Het maken van fouten achteraf wordt nog duurder en brengt nog meer irritatie. En dat hadden wij al.
